Ποια είναι η σημασιολογική διαφορά μεταξύ των λέξεων Ελληνισμός και Ρωμιοσύνη

Από την μαθήτρια τάξεως Γ5, Γυμνασίου Λουτρακίου: Σιώκου Ελευθερία

ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ

Ετυμολογία: <μτγν. ἑλληνισμός < ἑλληνίζω – μιμούμαι τους Έλληνες < Ἕλλην

Ορισμός:

Είναι το σύνολο των μελών του Ελληνικού έθνους και των υλικών, πνευματικών και ηθικών δημιουργημάτων του. Tο σύνολο των Ελλήνων, ως φορέας μιας κοινής πολιτιστικής παράδοσης και δημιουργίας.

ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΡΩΜΙΟΣΥΝΗ

Ετυμολογία: < Ρωμιός + -οσύνη < ελληνιστική κοινή Ῥωμαῖος < λατινική Romanus < Roma

Ορισμός:

Ο νεότερος ελληνισμός, συνήθως συναντάται σε προτάσεις που μιλούν για τους αγώνες του, τα παθήματά του, τους ηρωισμούς και τις ελπίδες του.

ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ – ΡΩΜΙΟΣΥΝΗΣ

Η λέξη Ελληνισμός υποδηλώνει το σύνολο των Ελλήνων και του πολιτισμού τους ανεξάρτητα από το κράτος που μένουν και δημιουργούν.

Μέσα από την λέξη Ελληνισμός χαρακτηρίζεται η Εθνική ταυτότητα των Ελλήνων η οποία ενώνεται και έξω από τα σύνορα της χώρας και μεταδίδεται ανά τον κόσμο μέσα από την γλώσσα, τον πολιτισμό τους και τις παραδόσεις τους.

Το εθνόσημο Έλληνες χρονολογείται από την εποχή του Ομήρου. Στην Ιλιάδα, Ελλάς και Έλληνες ήταν τα ονόματα της φυλής (που αποκαλούνταν επίσης και Μυρμιδόνες) και ήταν εγκατεστημένη στη Φθία, με ηγέτη τον Αχιλλέα.

Με την πάροδο των χρόνων οι Έλληνες μέσα από αντίξοες ιστορικά συνθήκες, κατόρθωσαν να διατηρήσουν τον Ελληνισμό τους, την γλώσσα τους, τα ήθη και τα έθιμα τους, καταβάλλοντας μεγάλες προσπάθειες.

Ιδιαίτερα κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας όπου βασικές ελευθερίες, όπως η ελευθερία στην μάθηση και στην έκφραση, στην πίστη και στην βούληση, είχαν σχεδόν απαγορευθεί από τους κατακτητές.

Ωστόσο η θέληση και το γενναίο πνεύμα των Ελλήνων τους επέτρεψαν να βρουν διαφορετικούς τρόπους διάδοσης του πολιτισμού τους, κατορθώνοντας έτσι να διατηρήσουν την Εθνική τους ταυτότητα, δηλαδή τoν Ελληνισμό τους.

Η λέξη Ρωμιοσύνη συναντάται για πρώτη φορά με την κατάκτηση της Ελλάδας από τους Ρωμαίους και κατά τους Βυζαντινούς χρόνους όπου ο Ελληνισμός εκχριστιανίστηκε.

Ρωμιός σήμαινε ο ελληνόφωνος πολίτης του ρωμαϊκού κράτους και στο τέλος καθ' ολοκληρίαν ο Έλληνας.

Ουσιαστικά λοιπόν Ρωμιοσύνη, είναι το σύνολο των πολιτικο-κοινωνικών και θρησκευτικών αξιών, που αποτέλεσαν την ελληνική συνείδηση καθ' όλη την διάρκεια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας έως και τις αρχές του εικοστού αιώνα.

Αργότερα, η Τουρκική εξουσία όχι μόνο ευνόησε την λέξη «Ρωμιός» αλλά τήρησε και αρνητική στάση απέναντι στην λέξη «Έλληνας».

Ως Ρωμιοσύνη δηλώνονται από τότε και στο εξής τα στοιχεία εκείνα της ελληνικής παράδοσης, τα οποία έχουν άρρηκτα συνδεθεί και ταυτιστεί με την χριστιανική πίστη. Είναι τα ήθη και τα έθιμα του λαού, οι παραδόσεις, που σηματοδοτούνται από την ορθόδοξη πίστη και την ελληνικότητα όπως συνδέθηκαν κατά την πορεία των αιώνων

Υπερασπιστές του όρου Ρωμιοσύνη ανεδείχθησαν πολλοί λογοτέχνες μας.

Ο Κωστής Παλαμάς γράφει: “Ρωμιός και Ρωμιοσύνη δεν είναι και τα δύο παρά τα νέα ονόματα του Έλληνος και του Ελληνισμού”. Η Ρωμιοσύνη, κατά τον Κωστή Παλαμά ήταν η μητέρα που ανέστησε τον νέο ελληνισμό.

Ο Κωστής Παλαμάς πέρασε το “πνεύμα” της Ρωμιοσύνης και στα ποιήματά του, όπως "ο Δωδεκάλογος του Γύφτου", "η φλογέρα του Βασιλιά" κ.λ.π.

Όπως ο Κωστής Παλαμάς έτσι και ο Γρηγόριος Ξενόπουλος, ο οποίος υποστήριξε την άποψη ότι με τον όρο Ρωμιοσύνη εννοείται ο νέος ελληνισμός που είναι ισοδύναμος με τον αρχαίο κόσμο, αλλά έχει δική του φυσιογνωμία, γλώσσα, θρησκεία και

πολιτισμό.

Αυτό λοιπόν που με σιγουριά μπορούμε να πούμε είναι ότι η βασική διαφορά μεταξύ Ελληνισμού και Ρωμιοσύνης είναι η ένταξη της Ορθόδοξης πίστης στον πολιτισμό των Ελλήνων. Η πίστη αυτή η οποία αργότερα συνδέθηκε με τον ηρωισμό και την θέληση των Ελλήνων για ελευθερία.

Ως λέξη η Ρωμιοσύνη κλείνει μέσα της τον λυγμό του Ελληνικού λαού, την προσευχή και τον σπαραγμό του. Όταν την ακούμε την συνδέουμε αμέσως με τους στίχους του Γιάννη Ρίτσου, όπου αριστουργηματικά περιέγραψε μέσα από το ποίημα του «Ρωμιοσύνη» τον ασίγαστο πόθο των Ελλήνων για ελευθερία, τις συνεχείς προσπάθειες του ελληνικού λαού, τον πόνο που έγινε ένα με την ψυχή των Ελλήνων, αλλά και τον ισχυρό δεσμό τους με τον τόπο που κατοικούν.

«Αὐτὰ τὰ δέντρα δὲ βολεύονται μὲ λιγότερο οὐρανό,
αὐτὲς οἱ πέτρες δὲ βολεύονται κάτου ἀπ᾿ τὰ ξένα βήματα,
αὐτὰ τὰ πρόσωπα δὲ βολεύονται παρὰ μόνο στὸν ἥλιο,
αὐτὲς οἱ καρδιὲς δὲ βολεύονται παρὰ μόνο στὸ δίκιο…»

«….Τόσα χρόνια πολιορκημένοι ἀπὸ στεριὰ καὶ θάλασσα
ὅλοι πεινᾶνε, ὅλοι σκοτώνονται καὶ κανένας δὲν πέθανε -
πάνου στὰ καραούλια λάμπουνε τὰ μάτια τους,
μία μεγάλη σημαία, μία μεγάλη φωτιὰ κατακόκκινη
καὶ κάθε αὐγὴ χιλιάδες περιστέρια φεύγουν ἀπ᾿ τὰ χέρια τους
γιὰ τὶς τέσσερις πόρτες τοῦ ὁρίζοντα….»

Ο Ελληνισμός έχει καθαρά σχέση με την πολιτιστική κληρονομιά των Ελλήνων, την γλώσσα τους και την από αρχαίων χρόνων ανάγκη τους να διατηρήσουν άθικτη της Εθνική τους ταυτότητα.

Η Ρωμιοσύνη έρχεται αργότερα για να συμπληρώσει ουσιαστικά την έννοια του Ελληνισμού και να προσθέσει την δύναμη της Ορθόδοξης πίστης και την δίψα του Έλληνα για ελευθερία, αξίες οι οποίες μέχρι και σήμερα αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της Ελληνικής ταυτότητας.